Günlük yaşantımızda hayatımızı kolaylaştıran, işlerimizi hızlandıran, iş kalitemizi yükselten ekipmanları her iş yerinde hepimiz kullanmaktayız. Bu ekipmanlar, hayatımızı kolaylaşırken, bakımları ve periyodik kontrolleri yapılmadığı taktirde hepimiz için birer tehlike ve risk teşkil etmektedir.
Periyodik kontrollerin yaptırılması ile aynı zamanda söz konusu bir ekipmanın uygunluk değerlendirmesi sonucuna göre kullanım esnasında bakımlarının da yaptırılmasını sağlayarak önceden önlemlerin alınmasına, kaza ve kaza sonuçlarından kurtulmaya neden olmaktadır. Örnek verecek olursak; bir AVM ye gittiğimizde hepimiz yürüyen merdivenleri kullanmaktayız. Yürüyen merdiven hepimiz için büyük kolaylık sağlarken, olabilecek bir kaza sakatlanma hatta can kaybına yol açabilmektedir. Yürüyen merdivenin periyodik kontrollerinin yaptırılıyor olması, aylık, 3 aylık ve 6 aylık bakımlarının yaptırılmasını zorunlu tutacağından ekipmanın daha güvenli çalışması sağlanacaktır. Tabi ki bu durum farkındalıkla alakalı olmasına rağmen yasal olarak ta zorunlu tutulmuştur.
Fabrikalarda, inşaatlarda, iş merkezlerinde, hastanelerde, santrallerde, şantiyelerde, AVM’ lerde, kamu kurumları ve üretim-hizmet alanlarında yer alan tüm iş yerlerinde, Resmi Gazetede yayımlanan; 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU (İSG Kanunu), 25/04/2013 tarihli ve 28628 sayılı İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ (İSG Yönetmeliği) ile iş ekipmanının ilgili standardınca belirtilen kriterlere uygunluğun değerlendirilmesi için belirli aralıklarla yapılan kontrollere “Periyodik Kontrol” veya “Periyodik Muayene” denir.
İnsan hayatı ve iş ekipmanı hayatın tabiatı gereği uyumlu ve uygun şekilde sürdürülebilir olmalıdır. İş güvenliğinin sağlanması, iş yerinde kullanılan ve alt-yapıda mevcut olan (elektrik tesisatı, yangın tesisatı, pano, uyarı-ikaz ve algılama sistemleri vb. gibi) söz konusu ekipmanın veya tesisatın işlevini olması gerektiği gibi yapıp yapmadığının belirlenmesi ve daha verimli bir çalışma için periyodik kontroller, söz konusu ekipman ile ilgili konuda yetkilendirilmiş uzman personellere yaptırılmalıdır.
İSG Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerin de kullanılmakta olan iş ekipmanlarının güvenle çalışması ve iş kazası oluşmasını engellenmesi için ilgili ürün standardın da aksi belirtilmediği halde ve İSG Şartları Yönetmeliğin de belirtilen sürede periyodik kontrollerin yaptırılması gerekmektedir.
İş yerlerimizde mevcut tesisatlar (elektrik, yangın vb.) ve ekipmanlar, bizim sağlığımız ve güvenliğimiz için büyük önem teşkil ederken; işlevini yerine getirmeyen bir tesisatın ve ekipmanın varlığı bize hiçbir fayda sağlamayacak aksine zarar verecektir.
Sonuç olarak; Periyodik kontroller esnasında yapılan uygunluk kontrolleri, ölçümler ve testler söz konusu işlevselliğini ve yeterliliğini ortaya koyduğu ve tedbir aldırdığı ya da tedbir almaya zorladığı için yapılmalıdır.
İş ekipmanlarının periyodik kontrolleri kontrolü yapılacak olan iş ekipmanı ve/veya tesisatlar (yangın tesisatı, elektrik tesisatı gibi) ile ilgili standart ve İSG Mevzuatlarında belirtilen kriterlere göre kontrolü yapılmaktadır.
Periyodik kontroller; İş ekipmanlarının kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen uzmanlıklara haiz, yetkilendirilmiş personel tarafından gerçekleştirilmektedir. Kontroller esnasında ekipman ile ilgili standartlar ve ilgili yönetmelikler doğrultusunda oluşturulmuş kontrol listeleri kullanılarak, kontrol esnasında herhangi bir hususun gözden kaçması önlenmektedir. İlgili standartlar ve yönetmeliklerin istediği testler sahada kalibrasyonu ve doğrulamaları düzenli olarak yapılmakta olan ölçüm cihazları kullanılarak gerçekleştirilmekte olup kontrol listelerine alınan notlar doğrultusunda periyodik kontrol raporları oluşturulmaktadır. Periyodik kontrol raporlarında kontrol esnasında saptanan uygunsuzluklar açık bir şekilde belirtilmekte, yapılan testler ve test sonuçları yer almaktadır. Firma belirtilen uygunsuzluklar doğrultusunda gerekli düzeltmeleri yapmakla yükümlüdür.
Kamu Otoritesi, Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişileri; iş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliğin de kontrolleri yapmaya yetkin meslekler ile beraber belirtilmiştir. Periyodik Kontrol yapacak kişiler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ nın yetkilendirmiş olduğu TSE , Bazı Üniversiteler vb. kuruluşlar ile açmış olduğu İş ekipmanlarının periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişilerin eğitimini tamamlamış olmaları ve eğitim sonunda yapılan sınavı başarıyla geçmiş olmaları gerekmektedir. İlaveten Kontrolü yapacak kişilerin yine Bakanlığın Ekipnet - iş ekipmanlarının periyodik kontrollerini yapmaya yetkili kişilerin kayıt ve takibi programına kayıt yaptırmaları gerekmektedir. Nihai aşamada Bakanlık tarafından, kişilere verilen yetkili kişi numarası ile süreç tamamlanmış olur.
Belirtilen süreci tamamlayan periyodik kontrol elemanları, kendi mesleki yeterlilik alanlarında Yasal Mevzuat gereği zorunlu olan periyodik kontrolleri yapar.
Periyodik kontrollerin yapılma sıklığı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde tablolarda verilen sürelerde yapılması ön görülmüş olup genel olarak tesisatlar, basınçlı tanklar, kazanlar, kaldırma iletme ekipmanları için yılda en az 1 kere yapılması gerektiği belirtilmiştir. Aynı yönetmelikte, periyodik kontrol sıklığı ilgili ekipman için imalatçı tarafından belirlenmemiş ise kullanım sıklığı, kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak yapılacak risk değerlendirmesi sonucunda yılda 1 kereden az olmayacak şekilde periyodik kontrollerin ön görülmüştür.
Ancak; Örneğin; lojistik firmaları için forklift, reachtruck gibi araçlar işin yürütülmesi ve hızlandırılması için vazgeçilmeyen ekipmanlardır. Bu ekipmanların periyodik kontrol sıklıkları; ekipmanların ÇALIŞMA SIKLIĞI göz önünde bulundurularak yılda 2 veya 3 kereden az olarak belirlenmemelidir!.
Periyodik Kontroller; kurulumu tamamlanmış ekipmanların ilgili standart ve yönetmeliklere uygunluğunun tayini olarak düşünülebilir…Kontroller söz konusu ekipmanın o anki şartları için gerçekleştirilmekte olup ekipmanın yer değiştirmesi, ana unsurlarında yapılan değişiklikler, parça değişimi sonrasında tekrardan yapılmalıdır. Kontroller esnasında uygunsuzluk saptanması durumunda, kullanıcı firma uygunsuzluğu gidermeli ve uygunsuzluğun giderilmesinden sonra periyodik kontrolleri tekrar yaptırmalıdır.
